Docent commissioning leidt nieuwe specialisten op

Docent commissioning Jaap Neeleman is via TVVL in Woerden vanaf het jaar 2020 betrokken bij zowel de 6-daagse opleiding tot specialist als de 4-daagse opleiding tot manager. ‘Zelf heb ik een achtergrond van vliegtuigtechniek en technische bedrijfskunde. De drie gebieden die je daarbij tegenkomt – bedrijfskunde, techniek en economie - zet ik in bij commissioning.’  

 Lessen TVVL

Naast de beide cursussen die één keer per jaar worden gegeven, is Jaap al 25 jaar werkzaam bij adviesbureau DWA. ‘DWA is pionier in de transitie naar een duurzame toekomst. We bedenken slimme, duurzame oplossingen voor gebouwen en gebieden van morgen. We maken én houden duurzaamheid werkend’, vertelt Jaap. ‘Op een gegeven moment werd mij gevraagd om een paar lessen bij TVVL in Woerden te geven. Dat ben ik toen gaan doen en dat doe ik nog steeds graag.’  

 Geen uniforme aanpak

'Het lastigste van het lesgeven over deze materie is natuurlijk dat er niet een uniforme aanpak is. Iedere docent commissioning werkt hier op zijn eigen manier. Ik ook. De vraag die ik me stel is of mijn werkwijze voor alle partijen een toegevoegde waarde oplevert. Commissioningmanagement moet leiden tot een terecht vertrouwen. Het gaat er niet alleen aan om dat er een BREEAM-certificaat behaald wordt – dat is natuurlijk ook niet onbelangrijk – maar het gaat er vooral om dat er een goed functionerend gebouw wordt opgeleverd. En waarop kun je dit baseren als commissioner?’  

Visie van docent commissioning  

‘Als docent commissioning leer ik mijn cursisten dat er van alles in een meet- of testrapport kan staan, maar dat het vooral belangrijk is dat het op de bouwplaats klopt. Dat kun je testen, maar zet je daar de juiste testen voor in? Het is een beetje de kunst om daarmee te gaan spelen. Om er het gevoel bij te krijgen dat je er serieus grip op hebt. Uiteindelijk is de ultieme bevestiging dat de installateur een jaar na oplevering aangeeft dat er nauwelijks storingen en klachten zijn. Als je commissioning goed gedaan hebt, is mijn ervaring, krijg je dit terug van de installateur.’  

Kaders

‘Maar dat kan natuurlijk pas achteraf', realiseert de docent commissioning zich. ‘Het is dus de kunst om tot dát moment te komen dat er achteraf geen klachten ontstaan. Dat is volgens mij het spel dat je als commissioningmanager moet gaan spelen. En om dát voor elkaar te krijgen, kom je bij de vraag hoe je dat moet doen. Want er is wel een commissioningleidraad die de kaders aangeeft waaraan je moet denken als je het over commissioning hebt, maar er is geen standaard hoe je dit dan kunt doen.’  

 Richtlijnen BREEAM  

‘Wat ik in de cursussen als docent commissioning doe, is de credit MAN04 en MAN05 uit de BREEAM BRL behandelen. De cursisten zijn voor 90% mensen uit het vakgebied. Ze werken bij een installateur of adviseur of zijn voor zichzelf begonnen. Ze hebben in ieder geval allemaal affiniteit met techniek. Ik leg eerst de hoofdlijnen van commissioning uit en loop heel concreet de werktuigbouwkundige, elektrotechnische en bouwfysische onderdelen langs. Daar ga ik vervolgens dieper op door per installatieonderdeel te benoemen hoe je dit onderdeel kunt controleren of testen. Een voorbeeld is een setpointverstelling in een ruimte, en dan in het GBS en met metingen kijken wat er concreet gebeurt en of dit conform het RTO – de regeltechnische omschrijving – is en past binnen het gekozen technische concept.’  

 Voorbeelden uit de praktijk

‘Wat ik in de praktijk bijvoorbeeld volop tegenkom is dat het ‘s winters, als het koud is, de thermostaat 1 of 2 graden hoger wordt gezet. Het klimaatplafond wordt dan warm. Maar je ziet bij veel projecten dat de luchtklep in de VAV-box ineens van minimaal naar maximaal gaan. Zolang de CO2-grenswaarde niet wordt overschreden, is dit niet wenselijk, want er wordt dan relatief koude lucht de ruimte in geblazen, terwijl je het juist warmer wilt hebben. Dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn. En dát is eigenlijk wat commissioning doet: de installatie zit er en functioneert ook wel, maar functioneert het ook optimaal? Functioneert het zoals het bedoeld is of werkt het zichzelf onbedoeld tegen? Dat soort dingen wil je er als commissioner graag vooraf uithalen om klachten achteraf te voorkomen.’  

Verificatie en validatie 

‘Veel mensen die de cursus commissioningspecialist hebben gevolgd, gaan ook de managementcursus doen. Als manager moet je het geheel kunnen overzien, maar ook thuis zijn in het werkgebied van de specialist: het proces en de techniek. De specialist moet op onderdelen de techniek toetsen, daarover kunnen communiceren en voor het grotere geheel kunnen terugvallen op de manager. De specialist doet per onderdeel de verificatie. Klopt het allemaal? En is het valide? Toch vind ik het onderscheid tussen een manager en een specialist in de praktijk soms moeilijk te maken. De meeste specialisten groeien snel door naar commissioningmanager.’  

 De winst van commissioning  

‘Als er een goed commisioningstraject is geweest, heb je echt beduidend minder klachten en problemen na oplevering. Daarom is commissioning ook absoluut van grote meerwaarde, al is nog niet iedereen zich daarvan bewust. Als je het goed organiseert, haal je ontzettend veel potentiële faalkosten uit het project. En dat zijn geen kleine bedragen kan ik je vertellen. Dát is de winst van commissioning', besluit de docent commissioning zijn verhaal.